1.1. Co to znaczy zdrowie?
Zdrowie jest aktualnie jednym z najbardziej medialnych tematów, sytuacja pandemii spowodowała, że w jej początkowych okresach z uwagą analizowaliśmy jak zachowuje się nasze ciało. Od jakiegoś czasu można zaobserwować zwiększoną nieuwagę aniżeli uwagę w kontekście tego co sprzyja zachowaniom prozdrowotnym. Czy zastanawiali się Państwo kiedyś jak można zdefiniować to czego najczęściej życzymy bliskim składając im życzenia. Zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), to stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby. Ma ono więc charakter wielowymiarowy, postrzeganie zdrowia wyłączenie przez pryzmat ciała jest błędne. Skupianie się wyłącznie na kwestiach związanych z chorobą i próbami jej zwalczania nie będzie rozsądnym pomysłem chęci powrotu do upragnionego zdrowia. Powinniśmy myśleć przede wszystkim o samym zdrowiu w każdym jego aspekcie – fizycznym, umysłowym i społecznym – i o jego wzmacnianiu.
1.2. Czym jest dla mnie zdrowie?
Na kształtowanie się zachowań zdrowotnych wpływ ma wiele czynników leżących zarówno po stronie jednostki, jak i otoczenia. Warto zwrócić uwagę na to jakie nawyki panowały w naszych domach, jak wyglądała nasza dieta, jakie posiłki przygotowywali nam nasi rodzice, czego dowiedzieliśmy się o zdrowiu będąc w szkole to wszystko ma znaczenie dla tego jak pojmuje je dzisiaj i jak korzystamy z tej wiedzy. Warto przyjrzeć się takim aspektom zdrowia jak; odżywianie się, aktywność fizyczna, profilaktyka zdrowotna. Postawa zdrowotna ukształtowana we wcześniejszych okresach rozwojowych wpływa na styl życia i stan zdrowia człowieka dorosłego. Nie bez znaczenia w kształtowaniu zachowań zdrowotnych są różnego rodzaju media. Intensywny rozwój techniki spowodował, iż media stały się ważnym źródłem informacji, w tym także o zdrowiu. Możemy z większą uwagą przyjrzeć się temu jakie informacje wybieramy i analizujemy. Za pośrednictwem mediów prowadzone jest wiele różnych kampanii promujących zdrowy styl życia. Są także i takie które zachęcają do zmiany swoich nawyków na rzecz zdrowia np. zerwania z nałogiem nikotynowym.
1.3. Zmiana w życiu na rzecz zdrowia.
W psychologii badacze stworzyli wiele modeli zmian zachowań. Chciałabym w dużym skrócie opisać jeden z nich i zachęć tym samym Państwa do refleksji nad tym jak dokonać zmiany w swoim stylu życia. Psychologowie James Prochaska i Carlo DiClemente stworzyli Transteoretyczny model zmiany zachowań. Opisali oni w nim etapy przez jakie przechodzi osoba która chce rzucić nałóg (zażywanie narkotyków, spożywanie niezdrowej żywności itp.) Ich model sprawdza się także dla większości noworocznych postanowień, które planujemy zrealizować 🙂
“Koło zmiany” w transteoretycznym modelu zmiany oznacza cztery, pięć lub sześć etapów zmiany, które przybierają kształt koła. Ludzie, którzy chcą rzucić nałóg, przechodzą przez różne etapy na tym kole. W każdym procesie zmian ludzie przechodzą przez ten sam proces wielokrotnie, zanim osiągną stabilną zmianę. Interesującym jest to że autorzy modelu tzw. “nawrót” postrzegają jako coś normalnego, stanowiącego etap w drodze do realizacji postanowienia. Powrót do starych, niechcianych nawyków nie powinien nas zniechęcać przeciwnie stanowi on ważny krok w procesie dokonywania zmian w swoim życiu. Oto etapy jakie wyróżnili badacze w procesie; 1. Etap prekontemplacji (nie myślimy, że mamy jakiś problem) 2. Etap kontemplacji (dostrzegam problem, jednak wciąż nie wprowadzam zmian) 3. Etap przygotowania ( jesteśmy o krok od podjęcia działań w kierunku zmiany, jesteśmy świadomi problemu i chcemy działać) 4. Etap działania 5. Etap utrzymania 6. Nawrót.
1.4. Zmiana?
Czy kiedy podejmowaliście próbę zmiany w swoim życiu również dostrzegaliście etapy dokonującej się zmiany, a może zatrzymaliście się na jednym z nich. Dlaczego decydowaliście się na chęć wprowadzenia zmian, czy przygotowaliście się do tego procesu (zdobyliście wiedzę jak to zrobić), czy mieliście plan o której, gdzie i kiedy zaczynacie dokonywać zmian jak będą one przebiegały, czy stworzyliście plan A i B na wypadek trudności w przypadku planu A, czy uwzględniliście wasze ówczesne możliwości (psychiczne, fizyczne, finansowe, rodzinne) w procesie dokonania zmiany. To bardzo ważne pytania, których odpowiedzi mogą przybliżyć nas do trwałej zmiany na rzecz zachowań prozdrowotnych.
